Chi phí cơ hội là gì? Cách áp dụng trong cuộc sống và kinh tế như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây.
Chi phí cơ hội là gì?
Trong kinh tế học, chi phí cơ hội (tiếng Anh là Opportunity Cost, viết tắt là OC) được hiểu là chi phí đại diện cho những lợi ích mà một cá nhân, nhà đầu tư hoặc doanh nghiệp bỏ lỡ khi lựa chọn phương án này thay vì lựa chọn phương án khác.
Hiểu một cách đơn giản, chi phí cơ hội là khái niệm phản ánh chi phí sử dụng các nguồn lực khan hiếm vào việc sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ bằng giá trị của các cơ hội bị bỏ qua.
Nguồn lực là gì?
Nguồn lực (Resource) bao gồm tất cả các yếu tố được dùng để sản xuất ra mọi hàng hóa, dịch vụ như đất đai, tiền, máy móc, thiết bị, công nghệ,… Không phải lúc nào trong sản xuất chúng ta cũng có đầy đủ các nguồn lực. Chính vì vậy, xuất hiện thuật ngữ “nguồn lực khan hiếm” chính là các yếu tố sản xuất khan hiếm.
Chi phí là gì?
Chi phí (Cost) là các hao phí về nguồn lực để các doanh nghiệp đạt được mục tiêu cụ thể về hoạt động sản xuất, kinh doanh. Trong kế toán, chi phí có thể bao gồm rất nhiều loại như chi phí sản xuất, chi phí nguyên vật liệu, chi phí thuê nhà xưởng,…
Cách tính chi phí cơ hội
Công thức tính chi phí cơ hội như sau: OC = FO – CO
Trong đó:
- OC (Opportunity cost): Chi phí cơ hội.
- FO (Return on best foregone option): Lợi nhuận của lựa chọn hấp dẫn nhất.
- CO (Return on chosen option): Lợi nhuận của lựa chọn được chọn.
Ví dụ:
Một nhà đầu tư B có dự định đầu tư 200.000 USD. Nhà đầu tư này đang cân nhắc lựa chọn giữa 2 phương án:
- Phương án 1: Đầu tư 200.000 USD vào thị trường chứng khoán, lợi nhuận ước tính 12%/năm. Với phương án này nhà đầu tư B có thể kiếm được 24.000 USD.
- Phương án 2: Đầu tư trang thiết bị sản xuất mới (tài sản cố định). Phương án này giúp nhà đầu tư B kiếm thêm được 10% lợi nhuận, cụ thể là 20.000 USD.
Nếu nhà đầu tư B lựa chọn phương án 2 thì chi phí cơ hội sẽ được tính như sau:
OC = FO – CO = 24.000 – 20.000 = 4.000 (USD)
Phân biệt sự khác nhau giữa chi phí cơ hội và chi phí chìm
Trong hoạt động kinh doanh, chi phí cơ hội và chi phí chìm là hai khái niệm được quan tâm và xác định. Cả hai loại chi phí này đều có những ảnh hưởng nhất định đến các quyết định kinh doanh của chủ doanh nghiệp. Tuy nhiên, chi phí cơ hội và chi phí chìm có những điểm khác nhau cơ bản, cùng phân biệt chi tiết qua bảng sau đây:
Ví dụ:
Bạn mua một bộ đồ online với giá 100.000 đồng nhưng khi mua về, bộ đồ không giống trong hình và rất xấu, không phù hợp với bạn. Bạn có hai lựa chọn:
- Lựa chọn một: Vì tiếc tiền nên bạn vẫn mặc bộ đồ đó.
- Lựa chọn hai: Bạn bỏ luôn bộ đồ đó và không mặc.
Số tiền 100.000 đồng là chi phí chìm, dù bạn có lựa chọn một trong hai cách trên thì thực tế vẫn không thể lấy lại được tiền. Do đó, chi phí chìm không được tính toán vào khi đưa ra các quyết định kinh doanh.
Quy luật chi phí cơ hội tăng dần
Chi phí cơ hội tăng dần là một quy luật, tiếng Anh được gọi là The law of increasing opportunity cost.
Theo quy luật chi phí cơ hội tăng dần, khi bạn đổ ngày càng nhiều nguồn lực hạn chế vào một hoạt động, chi phí cơ hội của bạn sẽ tăng lên theo mỗi “đơn vị” nguồn lực thêm vào.
Ví dụ:
Giả định nền kinh tế có 2 ngành là sản xuất gạo và sản xuất mì. Khi mở rộng sản xuất gạo thì một số máy móc, thiết bị phù hợp để sản xuất gạo lại không phù hợp để sản xuất mì. Tương tự, các nguồn lực sản xuất mì cũng không phát huy được khả năng để sản xuất gạo.
Do đó, để thu thêm một số lượng hàng hóa bằng nhau, xã hội ngày càng phải hy sinh ngày càng nhiều hàng hóa khác. Đây cũng là thể hiện của quy luật chi phí cơ hội tăng dần.
Tại sao chúng ta cần hiểu về chi phí cơ hội?
Hiểu về chi phí cơ hội giúp chúng ta có những quyết định phù hợp hơn. Thông qua việc nhận thức được những lợi ích, cơ hội bị mất đi khi ra quyết định, bạn cũng có thể đo lường tương đối được giá trị của những phương án đó.
Tuy nhiên, đi kèm với những lợi ích thì cũng có những hạn chế nhất định. Để tính toán, đo lường được chi phí cơ hội thì cần xác định yếu tố về thời gian, nhưng không phải lúc nào chúng ta cũng có đủ thời gian để xem xét. Hơn nữa, chi phí cơ hội liên quan đến kết quả tương lai mà tương lai thì không thể chắc chắn 100%.
Tạm kết luận về chi phí cơ hội
Chi phí cơ hội hay được gọi là chi phí kinh tế phản ánh chi phí sử dụng các nguồn lực có tính khan hiếm vào việc sản xuất hàng hóa hay dịch vụ bằng giá trị của các cơ hội bị bỏ qua. Bạn có thể hiểu ngắn gọn là những lợi ích mất đi khi chọn phương án này thay vì chọn phương án khác. Mỗi cá nhân hay doanh nghiệp đều có những giới hạn về nguồn lực, việc xác định rõ chi phí cơ hội giữa các quyết định sẽ giúp bạn giảm được tối đa chi phí cơ hội, tối ưu được hiệu quả về nguồn lực vốn có.
Hãy để lại câu hỏi nếu như bạn có bất kỳ thắc mắc nào và mình sẽ cố gắng trả lời trong thời gian sớm nhất. Chúc các bạn thành công!